Ibnu Hajar al-Haitami

 Perkuburan Ma`la Makkah Mukarromah

NAMA DAN KETURUNAN BELIAU

Beliau adalah Syeikh al-Allamah al-FAqih al-Imam Ahmad binMuhammad bin Muhammad bin Ali bin Hajar as-Salmunti al-Haitami al-Azhari al-Wa`ili as-Sa`di al-Makki al-Ansori as-Syafi`i.

Di gelar Ibnu Hajar karena kakek beliau selalu diam tidak berbicara laksanakan batu.

as-Salmunti adalah nisbah kepada negeri Haram di bahagian propinsi Syarqiyah Mesir, sebab keluarga beliau dahulu pernah tinggal di sana, kemudian pindah ke Mahalla Abi Haitam.

al-Haitami nisbah kepada Mahalla Abi al-Haitam sebuah desa di bahagian propinsi Gharbiyah Mesir.

al-Azhari : nisbah kepada al-Azhar as-Syarif, sebab beliau pernah belajar di al-Azhar as-Syarif.

KELAHIRAN DAN PERTUMBUHAN BELIAU

Ibnu Hajar di lahirkan di desa Mahlla Abi Haitam pada bulan Rajab tahun 909 hijriyah, ayahnya meninggal dunia ketika Ibnu Hajar masih kanak-kanak, setelah wafatnya ayah beliau Ibnu Hajar di pelihara oleh kakeknya yang yang di karunia umur pajang sehingga meninggal dunia ketika berumur 120 tahun, kemudian dua orang syeikh ayah Ibnu Hajar memelihara dan mendidik beliau besar, mereka berdua adalah Syeikh Syamsuddin as-Syanawi dan Syeikh Syamsuddin as-Sarawi ibni Abi al-Hama`il., kemudian Ibnu Hajar di pindahkan ke Maqam Sayyid Ahad Badawi di Tonto atas jagaan dan rawatan gurunya Syeik as-Syanawi, di tempat itu beliau belajar berbagai macam dasar ilmu agama.

MENUNTUT ILMU DI AL-AZHAR AS-SYARIF

Pada tahun 924 beliau di pindahkan oleh gurunya Syeikh as-Syanawi ke Jami` al-Azhar untuk mendalami ilmu agama yang selama ini telah beliau pelajari dasar-dasarnya, mulailah beliau mempelajari Hadis , Nahu, ilmu Ma`ani, ilmu Bayan, Usul Fiqih, Aqidah, Mantiq, Fara`idh, Fiqih, Hisab dan kedoktoran.

Beliau sangat tekun sekali didalam mengaji dan menghapal pelajaran sehingga beliau sangat di sayangi oleh para guru-gurunya, kepintarannya membuat seluruh mata pelajaran mudah di pahami, beliau tidak pernah membuang-buang waktu untuk perkara-perkara yang tidak penting, bahkan beliau hanya memikirkan bagaimana dapat memahami seluruh ajaran gurunya.

Ibnu Hajar tidak menyia-nyiakan waktunya untuk belajar di Azhar Syarif, beliau sangat faham betul keberadaannya di Azhar merupakan anugrah Allah yang besar sekali kepada dirinya, tidak banyak orang beruntung dapat melanjutkan studynya ke Azhar Syarif yang ketika itu mencapai masa kegemilangannya.

Dengan berbekalkan keikhlasan, ketekunan,dan kepintaran akhirnya beliau menghabiskan studynya dengan mendapatkan ijazah dari seluruh guru-gurunya dan juga mendapatkan ijazah untuk mengajar dan berfatwa, ijazah tersebut tidak diberikan kecuali kepada orang-orang yang tertentu saja.

GURU-GURU IBNU HAJAR

Imam Ibnu Hajar berhasil menimba ilmu dari ulama-ulama besar pada masanya, beliau juga banyak berjumpa dengan ulama-ulama yang berusia lanjut dan musnid-musnid, diantara guru-guru beliau adalah :

1 - Syaikhul islam al-Faqih Zakaria al-Ansori ( 826-926 H ), beliau merupakan ulama fiqih teragung di Mesir pada masa itu, pemimpin para ulama, di kenal dengan ulama yang berkat, memiliki banyak karangan, diantara gurunya Imam al-Hafiz Ibnu Hajar al-Asqalani dan Imam al-Bulqini.

2 - Imam Zainuddin Abdul Haq bin Muhammad as-Sunbathi ( 842-931 H), beliau merupakan seorang ulama besar ketika itu, dilahirkan di desa Sunbath Mesir, dan meninggal dunia di Makkah, diantara guru-guru beliauadalah al-Badr al-Aini, al-Jalal al-Bulqini, Ibnu Humam.

3 - ٍSyeikh Syihab as-So`igh Ahmad bin as-Sho`igh al-Hanafi ( wafat 934 H).

4 - as-Syamsuddin Ibnu Abi al-Hama`il ( wafat 871 H ).

5 - Syeikh as-Syamsuddin Muhammad bin Muhammad bin Ahmad ad-Dalji ( 860-947 H ).

6 - Syeikh Muhammad bin Sya`ban bin Abu Bakar bin Khlaf ad-Dhairuthi ad-Dimyati ( 870-989 H ).

7 - Syeikh Ahmad bin Abdul Haq as-Sunbathi as-Syafi`i al-Masri ( wafat 950 H ).

8 - Syeikh Muhammad bin Muhammad bin Abdurrahman al-Bakri as-Syafi`i (wafat 952 H ).

9 - Syeikh Muhammad bin Muhammad bin Abdurrahman al-Hathobi al-Andalusi ( wafat 954 H).

10 - Syeikh Syihab Ahmad bin Ahmad bin Hamzah ar-Ramli al-Masri as-Syafi`i ( wafat 957 H ).

11 - Dan lain-lain .

BERHIJRAH KE MAKKAH

Imam Ibnu Hajar sering berkunjung ke Makkah, pertama sekali beliau berkunjung pada tahun 938 hijriyah beserta gurunya Syeikh Bakri, hunjingan kedua pada tahun 938 hijriyah, sementara pada tahun 940 hijriyyah beliau berangkat ke Makkah dan bermukim disana, sementara sebagian sebab keluarnya beliau dari negeri Mesir adalah karena sebagian kitab-kitab beliau di curi oleh orang yang hasad terhadapnya, beliau mersa tertekan sekali terhadap kejadian tersebut, sehingga beliau meninggalkan Mesir selama-lamanya dan tinggal di Makkah selama 34 tahun lamanya sampai beliau menutup mata.

BUAH KARYA IBNU HAJAR

Hasil tulisan Imam Ibnu Hajar mencapai 117 kitab dengan berbagai disiflin ilmu baik dari hadis, fiqih, sirah, nahu, adab, akhlaq dan aqidah, akan tetapi beliau sangat terkenal dengan ilmu fiqih.

Diantara karangan-karangan beliau adalah :

1 - al-Fathu al-Mubin Bi Syarhi al-Arba`in, kitab ini merupakan syarah Matan al-Arba`in an-Nawawi, telah dicetak di Mesir pada tahun 1307 hijriyah.

2 - al-Fatawa al-Hadisiyyah, kitab ini merupakan fatwa-fatwa yang berhubung dengan hadis dan pemahamannya, tetapi tidak khusus terhadap ilmu hadis, memiliki manfaat yang besar, diantara isinya adalah Imam Ibnu Hajar mumbuka kesesatan Ibnu Taimiyyah didalam aqidahnya, buku ini telah di cetak berulang kali.

3 - Fathu al-Ilah Bi Syarhi al-Misykah, kitab ini di karang pada tahun 954 hijriyah atas permintaan ulama-ulama India, kitab ini merupakan syarak kitab Misykati al-Mashabih.

4 - Fatawa al-Fiqhiyyah al-Kubra, kitan ini merupakan kumpulan fatwa yang telah di kumpulkan muridnya Syeikh Abdurrauf al-Wa`izh az-Zamzami.

5 - Tuhfatul Muhtaj Bi Syarhi al-Minhaj, kitab ini dikarang oleh Imam Ibnu Hajar dalam masa enam bulan saja, kitab yang sangat penting sekali dikalangan ulama Syafi`iyyah, menjadi pegangan oleh ulama-ulama tanah Hijaz, Yaman, dan Nusantara.

6 - Minhajul al-Qawim Bi Syarhi Masa`ili Ta`lim, kitab ini merupakan syarah kitab al-Muqaddima al-Hadramiyyah, telah di karang pada tahun 944 hijriyah karena permintaan al-Faqih Abdurrahman al-Amudi.

7 - al-Manhu al-Makkiyyah Fi Syarhi al-Hamziyyah, kitab ini merupakan syarah qasidah Imam al-Bushairi.

8 - ad-Daru al-Mandhudh Fi as-Solati Wa as-Salami Ala Sohibi al-Maqam al-Mahmud.

WAFAT IMAM IBNU HAJAR

Setelah beliau menebarkan ilmunya di Makkah al-Mukarramah, dihadiri oleh ribuan murid-murid yang setia kepada beliau, umur yang berkat telah di habiskan untuk mengajar umat tentang agama mereka sehingga beliau lanjut usia, sakit pun mendatangi beliau sehingga beliau terpaksa meninggalkan kursi pengajian.

Pada tanggal 23 rajab tahun 974 hijriyah akhirnya beliau menutup mata dengan ridha menghadap tuhannya, beribu murid menangisi kepergian beliau, umat bersedih dengan wafatnya ulama panutan, para ulama merasa begitu kehilangan dengan seorang ulama yang ramah dan berilmu tinggi.

Akhirnya beliau diusung ke Masjid al-Haram Makkah dan di shalatkan di bawah pintu ka`bah, kemudian di bawa ke perkuburan al-Ma`la dan di kuburkan di tempat penyaliban sahabat yang mulia Abdullah bin Zubair.

RUJUKKAN 

1 - Fahras al-Faharis Wa al-Atsbat Wa Mu`jam al-Ma`ajim Wa al-Masyikhat Wa al-Musalsalat, karangan Syeikh Abdul Hayy bin Abdurrahman al-Kattani : 1 / 337, cetakkan kedua tahun 1402 - 1982 terbitan Dar al-Gharb al-Islami.

2 - Mu`jam al-Ma`ajim Wa al-Masyikhat Wa al-Faharis Wa al-Baramij Wa al-Atsbat, karangan Yusuf Abdurrahman al-Mar`asyli : 1 / 580 , cetakkan kedua, 1426 - 2005 , terbitan Maktabah ar-Rusyd.